Hiện thời Iran đã có được vị thế khác, chủ bài mới nếu ngồi xuống đàm phán với Mỹ về chương trình hạt nhân của nước này

Thế giới bên ngoài có phần ngỡ ngàng khi nhà lãnh đạo tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei trong tuần này bật đèn xanh cho chính phủ của tân Tổng thống Masoud Pezeshkian tiến hành đàm phán với Mỹ về chương trình hạt nhân của Tehran. 

Nhưng ông Khamenei lại cảnh báo và đặt ra chỉ giới đỏ cho chính phủ khi đồng thời nhắc nhở: "Đừng đặt hy vọng vào kẻ thù" và "Đừng tin tưởng kẻ thù". 

Có thể hiểu động thái trên của ông Khamenei là Iran thấy đã đến lúc cần và có thể đi vào thương thảo với Mỹ về chương trình hạt nhân nhưng đàm phán sẽ rất khó khăn, không dễ hoặc thậm chí không đạt kết quả gì.

Trong thực tiễn quan hệ quốc tế xưa nay có hai cách tiếp cận đàm phán. Cách thứ nhất là tin cậy lẫn nhau nên mới ngồi vào bàn đàm phán. Cách thứ hai là vừa đàm phán vừa gây dựng lòng tin để cùng thúc đẩy đàm phán đến thành công; dùng việc thực hiện đầy đủ, nghiêm túc những gì đã thỏa thuận và cam kết để củng cố và tăng cường lòng tin cho nhau. Trong mọi trường hợp, sự tin cậy qua lại luôn đóng vai trò rất quan trọng và quyết định.

Rõ ràng ông Khamenei không tin cậy Mỹ nhưng lại bất ngờ mở cửa cho đàm phán với Washington. Chủ ý phía sau động thái này là chơi con bài "lời chào cao hơn mâm cỗ" theo phương châm "mời chào" trước đã, còn chuyện "cỗ bàn" tính sau.

Lời chào cao hơn mâm cỗ 第1张

Nhà lãnh đạo tối cao Iran Ali Khamenei (trái) và Tổng thống Masoud Pezeshkian tại cuộc gặp ở thủ đô Tehran hôm 27-8 Ảnh: REUTERS

Năm 2015, Iran đã ký kết với Mỹ, Anh, Pháp, Đức, Nga và Trung Quốc thỏa thuận về giải pháp cho vấn đề hạt nhân của nước này. Năm 2018, tổng thống Mỹ khi ấy là ông Donald Trump đã đơn phương rút Washington khỏi thỏa thuận kể trên. 

Sau khi ông Joe Biden thắng cử và lên cầm quyền, Mỹ và Iran tiến hành nhiều vòng đàm phán thông qua sự trung gian của Liên minh châu Âu (EU) về thỏa thuận mới nhưng đến nay chưa thành công.

Bước đi mới vừa nêu của nhà lãnh đạo Khamenei là một toan tính sách lược cho Iran trong bối cảnh hiện tại trên thế giới cũng như ở khu vực Trung Đông và vùng Vịnh.