Trung Quốc đã là bá chủ xe điện?

Xe của Hãng BYD đang chờ được chất lên tàu tại cảng Tô Châu, tỉnh Giang Tô, Trung Quốc - Ảnh: AFP

Vốn đã nổi danh trên thị trường toàn cầu với hàng hóa giá rẻ các loại, Trung Quốc còn khiến các quốc gia khác phải đau đầu đối phó với một mặt hàng giá thấp khác: xe điện.

Hãng xe quốc dân BYD

Theo Hãng tin Bloomberg, Hãng xe điện BYD của Trung Quốc đã tăng lượng xe bán ra hằng năm trong nội địa lên gấp 15 lần, nghĩa là gần 3 triệu xe, chỉ trong 5 năm. Cùng với đà tăng trong nước, BYD hiện đang xuất khẩu đến gần 95 thị trường trên toàn cầu, bao gồm 20 thị trường mới chỉ trong năm nay.

BYD gần đây mở hoặc lên kế hoạch mở thêm các nhà máy lắp ráp bên ngoài Trung Quốc, tại 10 quốc gia, và trải trên ba châu lục.

Với tốc độ và phạm vi như trên, BYD khiến ngành công nghiệp ô tô toàn cầu choáng váng, dẫn đến việc các thị trường như Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) phải áp thuế bảo hộ. Các nhà hoạch định chính sách tại những thị trường này, nói theo kiểu tỉ phú Elon Musk, lo ngại những công ty Trung Quốc như BYD sẽ "phá hủy" ngành sản xuất ô tô nội địa.

Thống kê cho thấy kể từ năm 2017, xuất khẩu xe điện của Trung Quốc đã tăng 13.300% lên 42 tỉ USD vào năm 2023. Trung Quốc cũng chiếm gần 70% sản lượng xe điện toàn cầu.

Ngoài BYD, các hãng xe Trung khác như Chery, Changan, GAC và SAIC cũng công bố nhiều dự án nhà máy mới hoặc mở rộng các nhà máy ở nước ngoài như tại Thái Lan, Indonesia và Brazil.

Các nhà sản xuất Trung Quốc đã xây dựng và vận hành đầy đủ nhiều nhà máy tại 9 quốc gia, với công suất sản xuất mỗi năm là 1,2 triệu xe tính đến năm 2023. Nếu kế hoạch mở rộng của các công ty trên được thực hiện đúng thời hạn, số lượng xe xuất xưởng mỗi năm sẽ tăng hơn gấp đôi với 2,7 triệu chiếc vào năm 2026.

Xe điện Trung Quốc nổi tiếng với giá cả phải chăng, một số chiếc của BYD có thể có giá chỉ từ khoảng 10.000USD. Xiaomi, nhà sản xuất điện thoại thông minh lớn thứ hai thế giới, cũng đã xâm nhập vào thị trường xe điện với mẫu Xiaomi SU7 với giá khởi điểm khoảng 30.000USD.

Tại Mỹ, giá xe điện trung bình gần 55.000USD. Một chiếc Ford F-150 Lightning có giá khởi điểm là 54.995USD, trong khi chiếc SUV chạy điện Mustang Mach-E của hãng này có giá từ 43.000USD.

Trang Fast Company đưa tin CEO Jim Farley của Ford là một "fan" của xe điện Trung Quốc. Ông Farley lái và yêu thích một chiếc xe điện của Hãng Xiaomi. Chia sẻ trên một kênh Podcast, Farley nói ông không muốn đề cập đến vấn đề cạnh tranh giữa hai hãng xe, nhưng ông đang lái một chiếc Xiaomi.

"Chúng tôi chuyển một chiếc từ Thượng Hải về Chicago. Tôi đã lái nó được 6 tháng và không muốn từ bỏ", ông Farley nói hồi đầu tuần.

Nhu cầu cho xe điện giá thấp tăng

Nhờ vị thế là công ty dẫn đầu thị trường xe điện của Trung Quốc, thị trường lớn nhất thế giới, các chuyên gia đang kỳ vọng vào báo cáo doanh số kỷ lục từ Hãng BYD.

• 

  Xe điện Trung Quốc vẫn rẻ hơn xe Mỹ dù bị áp thuế 100%ĐỌC NGAY

Theo số liệu được Bloomberg tổng hợp, BYD đã bán được hơn 1,1 triệu xe điện trong 3 tháng tính đến tháng 9 - con số kỷ lục cho một quý.

Các nhà phân tích ước tính hãng sản xuất ô tô có trụ sở tại Thâm Quyến, trong dịp báo cáo doanh thu vào ngày 30-10, sẽ công bố doanh số bán hàng lên đến 28,8 tỉ USD, vượt qua mức 25,2 tỉ USD trong quý 3 của Tesla.

Theo tạp chí Fortune, Tesla trong báo cáo thu nhập của quý 3 cũng cho biết khách hàng của hãng có thể trông đợi "các mẫu xe giá cả phải chăng hơn" sẽ ra mắt vào nửa đầu năm 2025.

Dẫn lý do công ty sẽ tiếp tục đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang năng lượng bền vững của thế giới, Tesla cần làm cho xe điện có giá cả phải chăng cho mọi người.

Thực tế tại Việt Nam, ngành ô tô cũng đang bám sát với xu hướng năng lượng sạch với triển lãm Vietnam Motor Show vừa diễn ra trong tuần tại TP.HCM lấy chủ đề "Công nghệ mở tương lai xanh".

Báo Nikkei ghi nhận nhiều nhà sản xuất ô tô đã quảng bá một số dòng xe hybrid tại sự kiện. Theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), đơn vị bắt đầu theo dõi số liệu từ năm 2024, doanh số bán ra của xe hybrid tại Việt Nam lần đầu tiên vượt quá 1.000 xe hồi tháng 9-2024.

Cùng với đó, lượng xe điện giao mới tại Việt Nam tăng kỷ lục. VinFast trong tháng 9 đã giao 9.300 xe, vượt Toyota với 7.000 xe, đánh dấu lần đầu tiên hãng xe nội địa dẫn đầu thị trường xe điện trong nước.

Nắm bắt thị trường, ông lớn BYD cũng sớm có sự hiện diện tại Việt Nam. Hãng xe Trung Quốc bắt đầu bán tại thị trường hơn 100 triệu dân kể trong năm nay, với dòng sản phẩm BYD DOLPHIN có giá khởi điểm chỉ khoảng hơn 650 triệu đồng.

Ngoài BYD, xe điện mini của Wuling HongGuang, một hãng xe Trung Quốc khác, cũng là một đối thủ khác của xe nội địa Việt Nam. Nikkei nhận định VinFast đối mặt với sự cạnh tranh từ các hãng xe Trung Quốc, nhưng cũng góp phần mở đường và nâng cao nhận thức về xe điện, dù doanh số ô tô tổng thể đang giảm do tình hình kinh tế khó khăn.

Phương Tây đánh thuế mạnh xe điện Trung Quốc

Lo ngại "các thực hành thương mại không công bằng" từ phía Trung Quốc, Mỹ từ tháng 5-2024 tăng thuế đối với xe điện Trung Quốc sản xuất từ 25% lên 100%.

Đến tháng 7, EU đã áp dụng mức thuế chống trợ cấp tạm thời lên tới 37,6% đối với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc, động thái này diễn ra sau cuộc điều tra chống trợ cấp do Ủy ban châu Âu khởi xướng hồi tháng 10-2023.

Nối gót EU và Mỹ, Canada vào tháng 8 cũng đã tăng thuế nhập khẩu từ 6,1% lên 100% đối với xe điện Trung Quốc.