Israel lưỡng lự trả đũa Iran tấn công, vì sao?

Các quân nhân Iran tham gia diễu hành ở Tehran vào ngày 17-4 khi lãnh đạo nước này dọa sẽ đáp trả quyết liệt trước bất cứ phản ứng dù là nhỏ nhất của Israel - Ảnh: AFP

Với việc phóng hàng trăm tên lửa và drone vào Israel cuối tuần trước, Iran đã chính thức bước ra khỏi cuộc chiến ngầm với Israel trong nhiều thập niên qua khi hai nước tránh tấn công nhau trực tiếp.

Với bước ngoặt đó, những tính toán bước đi tiếp theo của Israel cũng sẽ thay đổi.

Mỗi lựa chọn trả đũa Iran đều rủi ro

"Rõ ràng người Israel đang đưa ra quyết định hành động. Chúng tôi hy vọng họ làm như vậy theo cách ít làm leo thang vấn đề nhất có thể" - Ngoại trưởng Anh David Cameron phát biểu khi có mặt tại Israel vào ngày 17-4 cùng người đồng cấp Đức Annalena Baerbock, trong bối cảnh phương Tây đang kêu gọi Tel Aviv bình tĩnh.

Trong khi đó Mỹ và các nước đã thuyết phục Israel không đáp trả sau khi "chiến thắng" đánh bật Iran cuối tuần trước, nhưng điều này dường như là không thể.

• Nga gọi cho cả Israel và Iran, kêu gọi giảm căng thẳng vì không bên nào được lợi

• Tấn công Iran hay kiềm chế: Israel đối mặt thế lưỡng nan

Ngày 16-4, chuẩn đô đốc Daniel Hagari - người phát ngôn của quân đội Israel - khẳng định nước này sẽ không bỏ qua cuộc tấn công của Iran.

Theo báo Guardian, Tel Aviv đã thông báo với Mỹ sẽ phản ứng nhưng cũng sẽ tính toán cẩn thận để tránh leo thang căng thẳng. 

Khác với cuộc tấn công tức thời ở Dải Gaza vào tháng 10-2023, kể từ sau vụ tấn công của Tehran, nội các chiến tranh của Israel vẫn đang họp liên tục để thảo luận biện pháp trả đũa Iran.

Tờ New York Times dẫn lời giới chức Israel cho biết đã xảy ra tranh cãi khi các thành viên nội các cân nhắc những hành động đủ mạnh để gửi thông điệp tới Iran. Các lựa chọn bao gồm đánh mạnh vào cơ sở của Iran và đồng minh tại Lebanon, Syria, Iraq, Yemen hoặc tấn công tượng trưng trực tiếp vào Iran với sự tham vấn của Mỹ.

Các lựa chọn khác cũng được nhắc đến như mở các cuộc tấn công nhỏ, ám sát bên trong Iran, hay tấn công mạng vào cơ sở hạ tầng của Tehran. Cuối cùng là lựa chọn không làm gì, chỉ phối hợp cùng các đồng minh và đối phó ngoại giao như tẩy chay Iran tại Liên Hiệp Quốc.

Ngoài ra, một số thành viên nội các Israel cũng cho rằng nước này cần tấn công ngay lập tức để phù hợp với tính chất phản công tự vệ. Giới phân tích Israel cho rằng việc trì hoãn phản ứng càng lâu thì mức độ nghiêm trọng càng ít.

Bất kỳ cuộc tấn công trực tiếp nào của Israel vào lãnh thổ Iran cũng sẽ làm phức tạp thêm tình hình và mở ra những kịch bản khó lường. Theo các quan chức Mỹ, nếu cuộc phản công đó dẫn đến một đợt tên lửa và drone khác của Iran, điều mà Tehran đã dọa sẽ làm, các máy bay chiến đấu và tàu hải quân Mỹ sẽ một lần nữa đến Trung Đông để bảo vệ đồng minh.

Ngược lại, cựu giám đốc tình báo quân sự của quân đội Israel, ông Amos Yadlin, cho rằng Iran không thể manh động. "Bắt đầu một cuộc chiến với Mỹ hoặc thậm chí với Israel, họ vẫn chưa đến mức đó, bởi thiệt hại Iran có thể phải chịu là rất lớn", ông Yadlin nói trên Đài CNN.

Trừng phạt Iran

Không chỉ gây sức ép lên Israel, các nước đã lập tức tuyên bố sẽ trừng phạt Iran như biện pháp tránh căng thẳng bùng nổ.

Ngày 16-4, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen tuyên bố Washington sẽ siết chặt việc hạn chế xuất khẩu dầu của Iran và tìm cách ngăn Iran tiếp cận các linh kiện dùng để chế tạo vũ khí như drone.

Ngoài ra, Washington cũng đang thực hiện các bước để tăng cường và mở rộng hơn nữa việc tích hợp thành công các hệ thống phòng không, phòng thủ tên lửa và cảnh báo sớm trên khắp Trung Đông để đối phó tên lửa và drone của Iran.

"Chúng tôi dự đoán các đồng minh và đối tác của chúng tôi sẽ sớm theo sau với những biện pháp trừng phạt của riêng họ" - ông Sullivan, cố vấn an ninh quốc gia Mỹ, cho biết sau khi Liên minh châu Âu (EU) cũng tuyên bố sẽ trừng phạt Iran.

Theo nhà ngoại giao hàng đầu châu Âu Josep Borrell, EU sẽ xem xét các biện pháp cứng rắn hơn để ngăn Iran cung cấp vũ khí, bao gồm cả drone, cho Nga và các nhóm ủy nhiệm ở Trung Đông.

Một số nước đề cập việc đưa Lực lượng Vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran vào danh sách đen khủng bố của EU. "Tôi không cố phóng đại khi nói rằng Trung Đông đang ở rìa của một vực thẳm rất sâu", ông Borrell nói.

"Những gì chúng tôi muốn thấy là các biện pháp trừng phạt phối hợp chống lại Iran. Tôi nghĩ chúng ta có thể làm nhiều hơn nữa để thể hiện một mặt trận thống nhất", ông Cameron gửi thông điệp tới cuộc họp của nhóm G7 dự kiến trong vài ngày tới.

Cây bút Nic Robertson nhận định về thế khó của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu khi cho rằng "bây giờ ông ta phải đối mặt với canh bạc lớn nhất trong sự nghiệp của mình".

Iran ăn mừng "thành công"

Ngày 17-4, Iran ăn mừng "thành công" của đợt tấn công vào Israel bằng cuộc duyệt binh trình diễn một loạt thiết bị quân sự như drone và tên lửa đạn đạo tầm xa.

"Chiến dịch này cho thấy lực lượng vũ trang của chúng tôi đã sẵn sàng" - Hãng tin Reuters dẫn lời Tổng thống Ebrahim Raisi phát biểu trước quân đội và Lực lượng Vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran. Tehran đã dọa sẽ tấn công còn dữ dội hơn nếu Israel trả đũa.